Święta na Kubie pachną pieczonym prosiakiem

Kubańska wigilia to wielka fiesta w rytmie reggaetonu zamiast kolęd. Śnieg nie skrzypi pod nogami, nikt nie stoi w kolejce po karpia czy choinkę, a w popołudniowym skwarze w całej Hawanie unosi się zapach pieczonego prosiaka. Święta na Kubie wyglądają zupełnie inaczej niż u nas. A mimo to można znaleźć wiele podobieństw. To przede wszystkim rodzinna, ciepła atmosfera. 

Święta na Kubie: W Hawanie, fiesta i pieczone prosię

W jednej z odrapanych bram przy calle Habana stary Roberto opieka na prowizorycznym ruszcie prosię dla siebie i sąsiadów. Turyści zaciekawieni kłębami aromatycznego dymu wydobywającego się z podwórka, sami mogą przez chwilę poobracać mięsiwo nad ogniem. To dobra okazja, żeby zrobić sobie pamiątkowe zdjęcie. Oczywiście nie za darmo. Dla obcokrajowca na wakacjach taka atrakcja jest bowiem warta 1 CUC (peso wymienialne). 24 grudnia cała Hawana pachnie pieczonym prosiakiem, bez niego nie ma wigilijnej kolacji na Kubie.

Zaledwie kilkadziesiąt metrów dalej spotykam 28-letniego Juana, który również wytrwale obraca prosię na rożnie, tak aby na wieczór wszystko było gotowe.

To dlatego też dzień wcześniej ciągnąca się nieopodal calle Sol, którą tłumnie przechadzają się turyści w drodze do portu i baru Dos Hermanos, spływała krwią. To tutaj po zmroku grupa młodych Kubańczyków, wyposażonych w noże kuchenne obrabiała zabite prosiaki na wyciągniętym na ulicę stole. Tak, aby w wigilię mogły trafić na ruszt, a następnie na talerze sąsiadów.

Kubańska wigilia

Wigilia w tradycji kubańskiej jest wyjątkowa, ale obchodzona inaczej niż w Polsce. Dla Kubańczyków to dzień radości i świętowania w gronie rodziny i przyjaciół, który obchodzą pod nazwą Noche Buena, czyli Dobra Noc. Nie brakuje głośnej muzyki, a nawet potańcówek.

W Polsce święta i wigilia to czas szczególny, w wigilię obowiązuje post, na kolację w domu jadło się zupę grzybową i karpia. Tutaj na stole ląduje pieczone prosię. Ludzie cieszą się, bo Bóg się rodzi. Nie ma postu – opisuje święta na Kubie Bożena Latos, Polka żyjąca na Kubie od 40 lat.

O ile w ciągu dnia przygotowania do kolacji idą pełną parą, a aromat pieczonego prosiaka unosi się w całym mieście, wieczorem rozpoczyna się fiesta. Z każdego domu w Hawanie słychać gwar i muzykę. Roberto już dawno zamknął bramę przy calle Habana przed turystami, teraz wstęp na biesiadę mają tylko rodzina, sąsiedzi i przyjaciele z okolicy.

Ale na kubańskim stole wigilijnym serwuje się nie tylko grillowaną wieprzowinę. Obowiązkowo musi znaleźć się na nim także ryż z czarną fasolą, nazywany moros y cristianos oraz gotowana juka, korzeń przypominający nieco białą pietruszkę. Nie brakuje również sałatek ze świeżych warzyw, siekanej kapusty, zielonego ogórka czy pomidorów oraz wypieków. Święta na Kubie muszą mieć wyjątkowy smak.

Jeśli zakupy, to na bazarze

Przygotowania do wigilijnej wieczerzy nie są tu mniej intensywne niż w innych krajach, a gorączka przedświątecznych zakupów udziela się również Kubańczykom. Podstawowe produkty, takie jak olej, ryż, czy fasola są subsydiowane przez państwo i dostępne w tzw. sklepach z produktami podstawowymi. Całej reszty potrzebnych do wigilijnych potraw składników mieszkańcy najczęściej szukają na bazarach.

Targ przy calle Habana i Velazco budzi się do życia skoro świt. Przechodząc wąską alejką wzdłuż straganów, zapach świeżego mięsa wykładanego prosto na ladę, miesza się z aromatem dojrzałych ananasów, bananów czy papai. Jest tłoczno, a na zakupach przeważają kobiety. Jak w każdym innym miejscu na Kubie, również na targu gra głośna muzyka. Z głośników wydobywa się rytmiczna muzyka, przez co można odnieść wrażenie, że nawet ćwiartowanie wieprzowiny tasakiem odbywa się w jej takt.

Podobne, bardzo dobrze zaopatrzone bazary rozsiane są po niemal każdej dzielnicy Hawany i innych miast. To tutaj zawsze można liczyć na świeżą wieprzowinę, kurczaka, warzywa oraz aromatyczne przyprawy.

Warto dodać, że sklepy na tzw. kartki, czyli z produktami podstawowymi, których puste półki często oglądają przerażeni turyści, to sklepy, w których po prostu nie są sprzedawane inne produkty niż te dotowane przez państwo. Dlatego ich wybór jest skromny. To jednak nie są jedyne sklepy na wyspie. Z powodzeniem działają tutaj zwykłe markety, w których często nie brakuje również produktów importowanych oraz wspomniane bazary.

Święta na Kubie? Piwo i rum najlepiej smakują z przyjaciółmi 

Yorlandy Garcia na co dzień jest taksówkarzem w Hawanie, imponującym chevroletem z lat 50. kursuje po ulicach stolicy, przewożąc turystów między lotniskiem a hotelami czy Vedado i Starą Hawaną. – Pracuję osiem dni w tygodniu – mówi z rozbrajającym uśmiechem. – Codziennie po osiem godzin i tyle, ile da się więcej – dodaje Yorlandy. Jednak, jak przyznaje, święta są dla rodziny. Nie ukrywa też, że na wigilijnym stole nie może zabraknąć alkoholu.

– Wigilię Kubańczycy spędzają z rodziną i najbliższymi przyjaciółmi. Lubimy napić się ulubionego piwa w tym dniu, ale, ponieważ jest drogie, wiele rodzin wybiera rum, który, jak wiadomo, na Kubie jest bardzo dobry i trochę tańszy – przyznaje.

Rum również jest dotowany przez państwo i swój przydział można kupić za grosze w ramach pakietu kartkowego. Ale nawet zakup ponad limit nie jest dużym wydatkiem dla kubańskiej rodziny. Na przykład litr trunku prosto z beczki kosztuje 20 CUP (peso kubańskie), czyli około 3,5 zł.

Kolędy? Słychać w kościele

Kubańczycy to według oficjalnych statystyk w 70 proc. katolicy. W Hawanie próżno jednak nasłuchiwać dźwięków kolęd. Wieczory spędzane są przy salsie i reggaetonie. Najpopularniejsze piosenki słychać niemal z każdego domu. Praktykujących katolików szacuje się bowiem jedynie na 5 proc. Ci kultywują tradycje śpiewania kolęd w kościołach.

W Iglesia Del Sagrado Corazon de Jesus w Hawanie Centro co roku przy wejściu wystawiana jest choinka ozdobiona bombkami oraz tradycyjna szopka bożonarodzeniowa. To tutaj w wigilię wierni zbierają się, aby wspólnie kolędować.

Co ciekawe, w święta Bożego Narodzenia Kubańczycy nie obdarowują się prezentami. Na te dzieci muszą zaczekać aż do 6 stycznia, czyli święta Trzech Króli. W tutejszej tradycji to właśnie Trzej Królowie, nazywani również mędrcami Kacper, Melchior i Baltazar, przynoszą prezenty.

– Przychodzą i zostawiają zabawki pod łóżkiem. Ale najpierw dzieci muszą napisać list do trzech mędrców z prośbą, czego chcą – wyjaśnia Yorlandy Garcia

Boże Narodzenie na Kubie wróciło do kalendarza 20 lat temu

25 grudnia na Kubie jest dniem wolnym od pracy, jednak dopiero od 1998 roku. Wówczas, podczas wizyty na wyspie Jan Paweł II uzgodnił z władzami, że Boże Narodzenie, po kilku dekadach wróci do kubańskiego kalendarza.

Dla Kubańczyków ten dzień to czas odpoczynku. – Generalnie śpimy do południa i zjadamy to, co zostało z wigilii – śmieje się Claudia, 25-latka ze Starej Hawany. Jak dodaje Yorlandy, wielu Kubańczyków świętowanie przeciąga aż do Nowego Roku. – Są rodziny, które zaczynają świętować 24 grudnia i kończą 1 stycznia następnego roku – śmieje się.

Artykuł ukazał się również w wigilijnym magazynie Dziennika Zachodniego